Train de plant op stress

Energiezuinig telen en tegelijk een optimale productie halen; dat is Het Nieuwe Telen. Deze nieuwe vorm van telen maakt gebruik van natuurkundige kennis om de teelt optimaal te sturen in onder meer temperatuur, vocht, CO2-dosering, licht en schermen. Greenport Aalsmeer organiseerde er op donderdag 6 oktober een Innovatiecafé over!

De afgelopen twee jaar heeft het Centre of Expertise Groen - de samenwerking tussen de vier agrarische hogescholen – het project ‘Het Nieuwe Telen: gas erop’ uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) om de principes achter deze teeltmethode nog beter toegankelijk te maken voor ondernemers en het beroepsonderwijs. Energie is een hot item binnen de glastuinbouw en Het Nieuwe Telen kan ingezet worden als energiebesparing.

Frank van der Helm, onderzoeker tuinbouw van Hogeschool Inholland, praatte de deelnemers bij over het onderzoek naar toepassing van Het Nieuwe Telen in Cymbidium en Hortensia. Bij beide teelten stond er een vraag centraal: hoe kun je grenzen bewaken waar groeiactiviteit ontstaat door stress? Bij Cymbidium is gekeken naar meer licht bij lagere planttemperatuur en bij Hortensia stond de waterbalans bij verschil in irrigatie centraal. Een van de resultaten uit beide onderzoeken is dat een plant zich aanpast aan de omstandigheden. Dit maakt het volgens Frank mogelijk om een plant als het ware te trainen. “Je kunt een plant aan stressfactoren laten wennen zodat die stressfactoren zoals water, temperatuur en licht minder impact hebben en de plant dus weerbaarder wordt.”

KASSIM

Hij liet de deelnemers ook kennismaken met het simulatiemodel en serious game KASSIM. Hiermee kunnen verschillende klimaatscenario’s 'gespeeld' worden, waardoor zonder risico’s de voor- en nadelen van verschillende klimaatrecepten in de teelt bepaald kunnen worden. Dit model is voor studenten, maar volgens Frank kunnen ook ervaren telers ermee aan de slag. Frank: “Als teler wil je misschien wel eens wat uitproberen, maar niet meteen in de praktijk. Via dit simulatiemodel kan een teler dingen uitproberen, zonder dat ze het meteen in de kas hoeven toe te passen. Zo kunnen ze zien wat er werkt.”

Bekijk hier de presentaties van Frank

Grenzen opzoeken

Wim van der Ende, eigenaar van tuinbouwadviesbureau Van der Ende, is betrokken geweest bij het onderzoek naar toepassing van Het Nieuwe Telen in Cymbidium en hij is als adviseur een belangrijke schakel naar de telers. Het meest opvallende is volgens Wim dat het mogelijk is om door de grenzen op te zoeken de planttemperatuur toch hoger kan zijn dan ze van tevoren hadden gedacht. “Je kan planten laten wennen aan extreme omstandigheden – stressmomenten – waardoor hij meer kan verdragen. Neem de hortensia: die krijgt de hele dag door kleine hoeveelheden water, maar we hebben de planten slechts op een paar momenten water gegeven waardoor hij vaker droog staat. Dit zorgt voor sterkere wortels en dus een weerbaarder gewas”.

Fotosynthese

De telers zijn volgens Wim enthousiast, maar doen het voorzichtig aan. “Ze gaan niet allemaal meteen overschakelen op Het Nieuwe Telen, maar ze nemen absoluut dingen over die werken. We gaan nu bijvoorbeeld met een aantal cymbidiumtelers verder met de fotosynthese efficiency. Het is echt interessant om te zien wanneer een plant bijvoorbeeld ineens stopt met fotosynthese. Dat is toch vaak onder omstandigheden waarbij je dat niet verwacht. Neem bijvoorbeeld een hoge luchtvochtigheid: je denkt dat de fotosynthese doorgaat, maar dan stopt ‘ie juist. Dit soort dingen gaan we met de telers verder onderzoeken”.

Duurzame tuinbouw

Daarna was het woord aan Loes Witteveen, lector 'Communicatie, participatie en sociaal ecologisch leren' van Hogeschool Van Hall Larenstein. Zij nam de deelnemers mee in de Video Problem Appraisal (VPA): een techniek om de samenhang tussen economische, technische en sociale context van innovatie-uitdagingen - letterlijk - in beeld te krijgen. Ze zijn vanuit Van Hall Larenstein nu bezig met een VPA Duurzame Tuinbouw. Met deze techniek worden er stakeholders over een specifiek onderwerp, in dit geval duurzame tuinbouw en Het Nieuwe Telen, aan het woord gelaten waarbij diversiteit centraal staat: jong en oud, mannen en vrouwen, bloemen-, planten- en groentetelers, veredelaars en financieel dienstverleners. Zij vertellen in een serie interviews over de mogelijkheden en uitdagingen in het verduurzamen van de sector.

Binnendringen

De studenten gaan vervolgens aan de slag met de interviews. Loes: “Als student ‘dring’ je als het ware binnen in een sector en je wordt gedwongen om alle aspecten te bekijken en mee te denken. Ze analyseren de situatie en kijken met elkaar welke acties er ondernomen kunnen worden.”

De focus van VPA ligt volgens Loes op het voorbereiden van de studenten op hun toekomst als ondernemer, bedrijfsleider, toegepast onderzoeker en erfbetreder in het kader van Het Nieuwe Telen en de verduurzaming van de glastuinbouwsector. Volgens Loes is VPA ook heel geschikt voor bestuurders en beleidmakers. “Het stimuleert je om vanuit verschillende perspectieven naar een complex probleem te kijken, te luisteren en dit mee te nemen in de beleidsontwikkeling en/of besluitvorming.”

Bekijk hier de presentatie van Loes

Meer informatie

Heb je dit Innovatiecafé gemist? Er volgt binnenkort een korte samenvatting. Wil je meer weten? Neem dan contact op met Jan-willem Donkers, projectleider Kennis & Innovatie van Greenport Aalsmeer via jwdonkers@greenportaalsmeer.nl

Frank van der Helm - frank.vanderhelm@wur.nl
Wim van der Ende - info@tuinbouwadviesbureau.nl
Loes Witteveen - Loes.Witteveen@hvhl.nl